Deze column is gepubliceerd op 23 februari 2013 in het Parool
Afgelopen zondag in Buitenhof, op Nederland 1: Frans Timmermans, minister van Buitenlandse zaken. Wat opvalt zijn z’n ogen. Voortdurend kijkt hij weg van de interviewster. Tot meer dan tien keer per minuut. Hij kijkt naar de tafel. Hij kijkt links opzij, terwijl de ander rechts van hem zit. Hij kijkt omhoog, alsof hij hulp van boven verwacht. Die hulp komt blijkbaar niet, want hij blijft maar zoekend wegkijken en turen naar vage punten in de studio.
Het effect op de kijker is negatief. Door de interviewster met grote regelmaat niet aan te kijken, lijkt het alsof hij het contact met haar wil vermijden. Dat komt over als ontwijkgedrag. Alsof hij haar vragen te confronterend, te moeilijk vindt. Alsof hij zoekt naar antwoorden op de grens van waarheid en leugen om maar niet in de problemen te komen.
De oorzaak van deze ongewenste en zeker onbedoelde impressies is, zo te zien: grote druk. De minister wil om één of andere vooral goed scoren, in Buitenhof. Hij struikelt soms over zijn eigen tekst, aan het begin van een antwoord, om maar snel aan het woord te kunnen komen. En heeft vervolgens grote moeite het woord weer af te staan. Een vervolgvraag ervaart hij vaak als storend, je ziet zijn irritatie. Hij trekt grote rimpels op zijn voorhoofd. Hij fronst. Of kijkt de ander boos aan.
Effect: we gaan vooral kijken naar de minister als keihard werkende persoon. Hij is bezig met presteren, niet met het geven van goede antwoorden. We gaan dus letten op wat hij doet, niet meer luisteren naar wat hij zegt. Gaandeweg gooit hij zelfs zijn lichaam in de strijd. Eerst gaan zijn handen bewegen. Dan gaat hij zwaaien met zijn armen. Ik ga me als kijker vragen stellen over deze man in de studio: ‘Gaat het hem lukken? Haalt hij de eindstreep van het gesprek zonder kleerscheuren? Of zonder woede-uitbarsting?’ Gelukkig. Hij redt het. Aan het eind zien we zijn gelaat, met een brede grijns en stralende ogen van opluchting.